Bağışıklık sistemi
Bağışıklık sistemimiz, vücudunuzu infeksiyonlara karşı savunmak için çalışan karmaşık bir sistemdir. Bağışıklık sistemi hücreler (beyaz kan hücreleri) ve proteinlerden oluşur. Başlıca beyaz kan hücreleri fagositler ve lenfositler, proteinlerse immunglobulinler ve komplemandır. Bağışıklık sistemimizin her bir parçasının kendine özgü özel görevleri vardır. Bağışıklık sisteminin bazı parçaları antijen olarak adlandırılan yabancı maddeleri tanır ve bağlar, bazıları antijenlerle reaksiyona girer, diğerleri ise bu iki görevi birden üstlenir (tanır ve reaksiyona girer).
Bağışıklık sisteminin başlıca bölümleri şunlardır:
- B-lenfositler (B-hücreleri)
- İmmunoglobulinler
- Kompleman
- T-lenfositler (T-hücreleri)
- Fagositler
B-hücreleri:
B hücrelerinin temel görevi immunoglobulinler veya gama globulinler olarak da adlandırılan antikorları yapmaktır. B-hücreleri kemik iliğinde yapılır.
İmmunoglobulinler (Antikorlar):
Antikorlar vücudumuzu antijenlerden koruma görevi yaparlar. Antikorlar farklı pek çok antijenle savaşabilmek için oldukça özelleşmişlerdir.
Başlıca dört çeşit antikor vardır:
- İmmunoglobulin G (IgG)
- İmmunoglobulin A (IgA)
- İmmunoglobulin M (IgM)
- İmmunoglobulin E (IgE)
Her bir immunoglobulinin özel bir görevi vardır. İmmunoglobulin G (IgG) büyük miktarlarda yapılarak kan ve vücudu infeksiyonlardan korumak için bütün vücuda dağılır. IgG kan ve vücut salgılarının infeksiyonlardan korunmasını büyük ölçüde üstlenir. IgG’nin dört tipi vardır ve her biri bir numarayla adlandırılır. Her bir tip farklı türden infeksiyonlara karşı bağışıklık sağlar.
IgA müköz zarları korur. IgA gözyaşı, safra, tükürük, sümük gibi salgılara geçerek solunum ve barsak sistemlerini infeksiyonlardan korur.
IgM vücudumuz bir antijenle karşılaştığında ilk olarak yapılan antikordur.
IgE ise saman nezlesi, arı allerjisi gibi allerjik reaksiyonlardan sorumludur.
Bazı durumlarda bahsettiğimiz bu antikorlar vücudu korumak için birlikte hareket ederler.
Kompleman:
Kompleman da immunoglobulinler gibi proteinlerden oluşmuş bir sistemdir. Komplemanın dokuz ana parçası ve pek çok alt grubu vardır. Komplemanın bu parçaları birlikte hareket ederek immunoglobulinlerle birleşerek fagositler için yenebilir yabancı cisimler oluştururlar. Ayrıca tümör hücrelerinde delikler açarak bu hücrelerin öldürülmesine yardım ederler.
T-hücreleri:
T-hücreleri kemik iliğindeki ana hücrelerden farklılaşan, timusta olgunlaştıktan sonra bütün vücudumuzda dolaşan bağışıklık sisteminin farklı hücreleridir. T-hücreleri antikor yapmazlar. Başlıca görevleri bağışıklık sistemini düzenlemek, tümör hücrelerini ve virüslerle infekte olmuş hücreleri öldürmektir. İki çeşit T-hücresi vardır:
- Katil/baskılayıcı T-hücreleri
- Yardımcı T hücreleri
Katil T-hücreleri virüs ve mantarlarla infekte olmuş hücreleri öldürürler. Aynı zamanda tümör hücrelerini de öldürürler. Baskılayıcı T-hücreleri ise yardımcı T-hücrelerinin fonksiyonlarını durdururlar. Baskılayıcı T-hücreleri olmasaydı bağışıklık sistemi bir infeksiyon iyileştikten sonra bile çalışmaya devam ederdi.
Yardımcı T hücreleri B-hücrelerinin antikor yapmalarına ve katil T-hücrelerinin tümör hücreleri ve virüsle infekte hücrelere saldırmasına yardım eder.
Fagositler:
Fagositler kemik iliğindeki ana hücrelerden farklılaşır. İlk olarak antikorlar ve/veya kompleman mikropları yenebilir hale getirir. Daha sonra mikroplar fagositler tarafından yutularak öldürülür. Fagositler bir infeksiyona yanıt vermek için bütün vücudu dolaşırlar. Bir infeksiyonumuz olduğunda cerahat oluştururlar ve beyaz kan hücrelerindeki artıştan sorumludurlar.