İmmun yetmezlikler
PRİMER İMMUN YETMEZLİKLER
(DOĞUŞTAN BAĞIŞIKLIK YETMEZLİKLERİ)
Bağışıklık sistemimizin bazı parçaları olmayabilir veya yeterince iyi çalışmayabilir. Eğer bağışıklık sistemimizle ilgili bu problem doğuştansa “primer immun yetmezlikler” olarak adlandırılır.
Bağışıklık sistemimizin pek çok parçası olduğundan primer immun yetmezliklerin de pek çok olası çeşidi vardır (yüzden fazla). Bağışıklık sisteminin bir veya birden fazla bölümü etkilenmiş olabilir. Etkilenmiş olan özel bağışıklık sistemi bölümüne göre belirtiler değişkendir.
Bağışıklık sisteminin başlıca görevleri:
- Sizi infeksiyonlardan korumak
- Vücudunuzun kendi hücrelerini yabancı maddelerden ayırt edebilmesini sağlamak
- Tümör hücrelerini öldürmek
Eğer bağışıklık sisteminiz iyi çalışmıyorsa sık infeksiyonlar veya geç iyileşen infeksiyonlar geçirebilirsiniz. Ayrıca otoimmun hastalıklar ve tümör gelişimi riskiniz de artabilir. Otoimmun hastalıklarda vücut kendi hücrelerini yabancı maddeler olarak algılayarak onlara zarar verir. Tümör gelişiminde ise anormal hücrelerden biri hızla çoğalarak organlar veya kanda kansere yol açar.
Bazı primer immun yetmezlikler kalıtsaldır. Bunlar yeni nesillere aktarılır, fakat çoğu zaman altta yatan özel genetik neden bilinemez.
Her yaşta hastaya tanı konmakla birlikte primer immun yetmezlikli hastaların yaklaşık %60’ını 15 yaşından küçük çocuklar oluşturur. Primer immun yetmezlik hastalıklarında belirti ve bulgular bağışıklık sisteminin etkilenmiş olan bölümüne bağlı olarak değişkendir. Bazılarında çok ciddi problemler ortaya çıkarken bir bölümünde belirtiler çok hafif olabilir; hatta hiçbir belirti olmayabilir.
Bazı primer immun yetmezlikler sık, bazıları ise çok nadir görülür.
PRİMER İMMUN YETMEZLİKLERDE BELİRTİLER
Pek çok farklı tipte primer immun yetmezlik vardır. Belirtiler etkilenmiş olan immun sistem bölümüne bağlıdır. Primer immun yetmezliklerin başlıca belirti ve bulguları şunlardır:
- Uzun süren, sık ve şiddetli infeksiyonlar (özellikle solunum ve sinüs infeksiyonları)
- İnfeksiyonların beklenmeyen komplikasyonları
- Bebeklerde büyüme-gelişme geriliği
- Deri problemleri (döküntü, egzema)
- İshal
- Kültürlerde üreyen mantar ve maya infeksiyonları
- Normalde zararsız olduğu kabul edilen mikroplara bağlı infeksiyonlar
PRİMER İMMUN YETMEZLİKLERİN TANISI
Hekiminiz sizde veya çocuğunuzda bir bağışıklık sistemi yetmezliği olduğunu düşünürse çeşitli tanısal testler yapılmasını isteyecektir. Öncelikle hekiminiz sizinle konuşarak sizin veya çocuğunuzun sağlığıyla ilgili belirtiler, önceden yapılmış testler ve ailesel tıbbi hikayenizi de içeren bazı sorular soracaktır.
Bu bilgilerden hareketle hekiminiz tanı ve tedavi planı için hangi testlerin yapılması gerektiğine karar verecektir. Her birey farklıdır; dolayısıyla yapılacak olan test ve tedaviler her bireyin gereksinimlerine göre farklılıklar gösterir. Sık olarak yapılan bazı testler şunlardır:
Kan testleri: Öncelikle immunoglobulin ve kompleman düzeyi ve fonksiyonlarındaki anormallikleri göstermeye yönelik kan incelemeleri yapılır. Aynı zamanda geçirilmiş infeksiyonlar ve aşılarla bağışıklık kazanılıp kazanılmadığına da bakılır.
Kültürler: Akciğerler veya barsaklarda infeksiyonlara yol açabilen bakteri ve mantarlar araştırılır.
Röntgen filmleri: Bazı primer immun yetmezlik hastalıklarında göğüs röntgen filmleri anormal olabilir.
Deri testleri: Önceki infeksiyonlar ve aşılamaları göstermek için yapılır.
Solunum testleri: Akciğerler primer immun yetmezliklerde infeksiyonlardan en sık olarak etkilenen organlardır. Bu nedenle solunum fonksiyon testleri akciğerlerin durumu hakkında bilgi verecektir.
Tomografiler: Özellikle sinüs ve akciğer tomografileri geçirilmiş kronik infeksiyonlara bağlı kalıcı hasarları göstermeye yöneliktir.
Kolonoskopi veya gastroduodenoskopi: Mevcut bir ishalin olası nedenlerini ortaya koymaya yöneliktir.
